Με αφορμή τις πρωτοφανείς και πρωτόγνωρες για τα παγκόσμια δεδομένα
πολιτικές παρεμβάσεις που έλαβαν χώρα στην υπόθεση του κόμματος της
Χρυσής Αυγής, γίνεται κατανοητό πως έχει ανακύψει ένα είδος κρίσης το
οποίο αποτελεί αναπόσπαστο μέρος της γενικευμένης ηθικής και κοινωνικής
κρίσης και άπτεται της αντιλήψεως και ερμηνείας του Δικαίου. Ο τομέας
που απαξιώνεται είναι η Θεωρία, το υπόβαθρό της, η θεμελιώδης αρχή που
(πρέπει να) καθορίζει και διαπνέει, την έννοια του Δικαίου. Αυτή είναι η
Ηθική και η υποτίμησή της συνιστά, αναμφιβόλως, κρίση του νομικού μας
πολιτισμού.
Ο Πολιτισμός είναι ακριβώς η αντανάκλαση της ηθικής υπόστασης, των
βιοψυχικών γνωρισμάτων ενός Λαού, του φυλετικού εκείνου ομοιογενούς
συνόλου. Όταν το σύνολο αυτό συνειδητοποιεί την διαφορετικότητά του και
προάγεται σε Έθνος, είναι έτοιμο να δημιουργήσει και να εκδηλώσει
Πολιτισμό. Ο πολιτισμός ως το διανοητικό και πνευματικό εκείνο
επίτευγμα λειτουργεί ως αντικατοπτρισμός της φυλετικής ψυχής και των
ενδοφυλετικών αναζητήσεων. Είναι ζήτημα εθνικό και γι' αυτό ο
Πολιτισμός αποτελεί την πνευματική ταυτότητα ενός Λαού. Ο Πολιτισμός ως
δυναμική πνευματική έκφραση της εθνοφυλετικής ταυτότητας, διαιρείται σε
επιμέρους τομείς, ένας εκ των οποίων είναι και το Δίκαιο. Υπηρετώντας
έναν σημαντικό σκοπό, το Δίκαιο καλείται να οργανώσει τις ανθρώπινες
κοινωνίες, να καθυποτάξει τα πρωτόγονα ένστικτα του ανθρώπου και τέλος
να διασφαλίσει την δημόσια τάξη και κοινωνική ειρήνη με στόχο την πορεία
της κοινωνίας προς την Πρόοδο, τη Δημιουργία και την Ανάπτυξη. Ο τρόπος
με τον οποίο αντιλαμβάνεται ένας Λαός την Ηθική, καθορίζει και τη φύση
του Δικαίου.
Η Ηθική θεωρία αποτελεί ένα από τα λαμπρά επιτεύγματα της ελληνικής
διανοήσεως, και βρίσκεται σε μια αδιάρρηκτη ενότητα με τη φιλοσοφία του
δικαίου. Για τον μεγάλο Σταγειρίτη, η Δικαιοσύνη είναι μια
υψίστης σημασίας ηθική Αρχή. Είναι δε ταυτόσημη προς το κοινό καλό,
εξωραίζοντας το καλό του συνόλου μέσα από την αντιδιαστολή του με το
προσωπικό συμφέρον. «Το Ορθόν ληπτέον ίσως. Το δ' ίσως ορθόν προς το της πόλεως όλης συμφέρον και προς το κοινόν το των πολιτών», αναφέρει στα Πολιτικά (Ι 283b). Το
καλό της κοινότητας τίθεται υπεράνω όλων των ατομικιστικών ενστίκτων.
O ακρογωνιαίος λίθος της πολιτικής είναι η ηθική αρχή του Δικαίου.
Γίνεται αντιληπτό πως η αρχαιοελληνική διανόηση θεωρούσε εξαιρετικώς
σημαντικό τον εντοπισμό και την ανάλυση των Ηθικών Αρχών που
χαρακτηρίζουν την φιλοσοφία του δικαίου, όσο αντίθετες και
αντικρουούμενες απόψεις και αν είχαν διατυπώθει. Ακόμη και ο Πρωταγόρας
,ως σοφιστής, κλήθηκε να βρει την σχέση μεταξύ θετικού δικαίου και
ηθικής. Παρ' ότι οι σοφιστές είχαν εισάγαγει την επαναστατική θεωρία της
σχετικότητας των ηθικών αξιών, άρα και την άμετρη υποκειμενικότητα στην
επιλογή του τι είναι ηθικό και τι όχι, συνεισέφεραν στην προαγωγή του
πνευματικού αγώνα δια μέσου των φιλοσοφικών συγκρούσεων, και ως εκ
τούτου στην γρηγορότερη και αμεσότερη προσέγγιση της Αλήθειας. Και μόνο η
έντονη αντιπαράθεση « νομίμου « και «δικαίου»,με άλλα λόγια του θετικού
δικαίου και Ηθικής, ενίσχυε την ρητορική τέχνη, με αποτέλεσμα το ρεύμα
των αντισοφιστών και γενικώς των θεωρητικών και εραστών της Ηθικής
θεωρίας να αντιπαρατάξει ένα ισχυρό ιδεολογικό - φιλοσοφικό οπλοστάσιο. Είναι
πρόδηλο πως οι στοχαστές της αρχαιοελληνικής διανοήσεως διατείνονταν
πως ο αγώνας για το αγαθό της Δικαιοσύνης, περνά μέσα από το καθαρτήριο
πυρ των Ηθικών Αξιών. Και καθώς - κατά την πλατωνική αντίληψη - η Γνώμη
προϋποθέτει Γνώση, έτσι και η συνειδητοποίηση της αναγκαιότητας των
Ηθικών Αρχών στο Δίκαιο και την απονομή του, προυποθέτει ενδελεχή έρευνα
και ουσιαστική τριβή με την Φιλοσοφία του Δικαίου και των απορρεουσών
Αρχών αυτής.
Αυτός ακριβώς ο άξονας που όχι μόνο ταυτίζεται με το Δίκαιο αλλά
αποτελεί και το φιλοσοφικό του υπόβαθρο, κατέληξε μια διακοσμητική,
δυστυχώς θεωρία, η οποία δεν τυγχάνει ιδιαίτερης βαρύτητας στα Νομικά
Τμήματα. Η Φιλοσοφία του Δικαίου, η νομική φιλοσοφία και η Ηθική
περιορίζονται να διδάσκονται σε μαθήματα κατ' επιλογής, με άμεση
συνέπεια να μην τύχει να διδαχθούν ποτέ τις θεμελιώδεις Αρχές της Ηθικής
θεωρίας και Φιλοσοφίας φοιτητές οι οποίοι δεν θα επιλέξουν τα εν λόγω
μαθήματα! Αδιανόητο.
Τα πρωτοφανή δικαστικά και νομικά γεγονότα περί παρεμβάσεως
της πολιτικής εξουσίας στο έργο της Δικαιοσύνης στην υπόθεση της Χρυσής
Αυγής μαρτυρούν παράλυση του νομικού πολιτισμού, τον οποίο έχει σαρώσει η
διαπλοκή. Έγκριτοι νομικοί διατράνωναν και συνεχίζουν να
διατρανώνουν την αντίθεσή τους ως προς την απαράδεκτη και
αντισυνταγματική αντιμετώπιση που υπέστη η τρίτη πολιτική δύναμη,
καθιστώντας έτσι προφανή την ανυπαρξία ηθικής νομικής συνείδησης, καθώς ο
συγκεκριμένος κύκλος των δικαστικών έχει διολισθήσει σε ένα πεδίο
παρανομικής συμπεριφοράς και απαράδεκτων ενεργειών. Η συνταγματική
εκτροπή, η κατάλυση του πολιτεύματος, και η χειραγώγηση της δικαιοσύνης
με τον πλέον απροκάλυπτο, σκανδαλώδη και προκλητικό τρόπο καταμαρτυρούν
την κατάπτωση των ηθικών αρχών του νομικού εννοιολογικού συστήματος και
ωμή στρέβλωση του ηθικού σκοπού της νομικής επιστήμης. Η ελλειπής επαφή
και τριβή των φοιτητών της Νομικής επιστήμης με το φιλοσοφικό υπόβαθρο
αυτής, με τη Φιλοσοφία του Δικαίου, δημιουργεί αναμφισβητήτως ένα κενό
στην αξιολόγηση τέτοιων δικαστικών εγκλημάτων, δεν εκδηλώνονται επισήμως
οι ηθικές ενστάσεις που προκύπτουν, και δυστυχώς υπάρχει μια προκλητική
αδιαφορία απέναντι στην καταπάτηση θεμελιωδών ανθρωπίνων δικαιωμάτων.
Καθίσταται επιτακτική η ανάγκη της αληθινής, ουσιαστικής και
μεθοδολογικής εμβαθύνσεως στη Φιλοσοφία του Δικαίου, στην Ηθική και σε
ηθικές Αρχές, οι οποίες και πρέπει να αποτελούν τον οδηγό στην ερμηνεία
του δικαίου, στην αντίληψη και στην απονομή της Δικαιοσύνης. Διότι ό,τι
είναι Ηθικόν είναι και νόμιμον.
Γεώργιος Σύρος